Modern ve çağdaş sanat müzesi İstanbul Modern, geçen ay ziyarete açılan yeni binasının mimarı Renzo Piano’yu konuk etti.
İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı, düzenlenen toplantıda yaptığı açıklamada, binanın ziyaretçi odaklı bir anlayışla her türlü kültür, sanat ve eğitim faaliyetine ev sahipliği yapacağını belirterek, “Renzo Piano, müze mimarisinin günümüzdeki en önemli ismi olarak İstanbul’a uluslararası sanat çevrelerinin dikkatini çekecek ve bu eşsiz kentin değerini yansıtacak bir müze binası kurma hayalimize ortak oldu” dedi.
Piano ile ilk olarak 2014’te Cenova’daki ofisinde görüştüklerini kaydeden Eczacıbaşı, “İstanbul Modern’in geleceğine dair hayallerimizi anlattığımızda onun da en az bizim kadar heyecanlandığını görmek, umut ve mutluluk vericiydi” diye konuştu.
Eczacıbaşı, İstanbul Modern için yeni bir dönemin başladığına dikkati çekerek, şunları aktardı:
“Yeni müze binamızdaki yolculuğumuza başlarken hem sanat dünyasına hem de ziyaretçilerimize yönelik sorumluluğumuz daha da artıyor. Gelecek dönemdeki önceliklerimizi, kadın sanatçıların üretim ve görünürlüklerini artırmak, çocuk ve gençlere yönelik sanat eğitimlerini içerik ve mekansal olarak çoğaltmak, yeni binamızla tüm dünyadan ziyaretçilere Türk sanatını tanıtmak olarak sıralayabilirim.”
“BİNA, HİKAYESİYLE BENİ BÜYÜLEDİ”
Renzo Piano ise İstanbul Modern’in eşsiz güzelliğinden ötürü projeyi kabul ettiğini vurgulayarak, “Güzel hikayesi olmayan bir binanın kendisi de güzel olamaz. Bu bina, hikayesiyle beni büyüledi. Aynı zamanda binanın bulunduğu İstanbul da çok harika bir şehir” ifadelerini kullandı.
Binayı uçan bir gemiye benzettiğini dile getiren Piano, “Beni büyüleyen ayrı bir ruh buldum burada. Bu yüzden sağlam ve sürdürülebilir bir tasarım olmasını istedim. Mimari, yüzyıllarca süren sağlam tasarımlar yapabilmektir” değerlendirmesinde bulundu.
Konuşmaların ardından katılımcılar, müzedeki sergileri rehber eşliğinde gezdi.
Kapılarını 4 Mayıs’ta açan İstanbul Modern, “Yüzen Adalar”, “Hep Buradayız”, “Mimarinin İnşası” ve “Yerin Ruhu” adlı sergilere ev sahipliği yapıyor. (AA)
2011 yılında Anadolu’da, Bayburt’un kıraç bir tepesinin üzerine akademisyen ve sanatçı Prof. Dr. Hüsamettin Koçan’ın bireysel hayalinin bir sonucu olarak kurulan Baksı Müzesi, sanatçı Vuslat’ın ‘Emanet’ isimli yeni sergisini ağırlıyor.
30 Kasım 2023 tarihine kadar görülebilecek olan Vuslat’ın müze bünyesindeki ilk kişisel sergisi ‘Emanet’in küratörlüğünü Chus Martinez üstlendi.
Sergi mekânının merkezinde konumlanan ve dev bir zinciri andıran ‘Yaşamın Göbek Bağı’ adlı eseri için sanatçı Vuslat, sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda şunları söyledi:
“Bu zincirin halkalarını devleştirerek, çok büyüterek tekrar yaptım. 70 metre, 600 halkadan oluşan bir enstalasyon haline getirdim. ‘Hayatın Göbek Bağı’nı böyle düşündüm ve böyle oluşturdum. Anneannemin vefatından birkaç ay evvel bana verdiği altın zincirden ilham aldım.
Dönüyoruz, kıvrılıyoruz, birbirimize yaklaşıyoruz, uzaklaşıyoruz, ilişki kurmaya, bağ kurmaya çalışıyoruz ve sonunda sonsuzluğa giderken birliğe de uzandığımızı hayal ediyorum. Arayışlarımız zihnimde her zaman dönen formlar halinde.
Daireler çizerek, birbirine yaklaşan ve uzaklaşan spiraller oluşturarak ilerliyoruz hayatta. Hayatın akışında hep bir arayış içindeyiz. En büyük emanet hayatın kendisi. Doğum ve ölüm arasındaki zaman ve alanımız.”
‘Yaşamın Göbek Bağı’, PLA üzerine 3D baskı, 2023
“Geçmiş nesillerle bağ kuruyor…”
Vuslat’ın ‘Emanet’ adlı kişisel sergisi için hazırlanan tanıtım bülteninde yer alan ifadeler şöyle:
“Vuslat’ın heykel ve desen çalışmaları etrafında şekillenen serginin temel konusu ‘form’ olgusundan öte bir malzemenin ve belirli formların ilettiği ‘dinamik güçler’e dayanıyor. Çalışmalarında her zaman farklı enerjileri harekete geçiren sanatçı, bu sergi aracılığıyla eserler ve mekân; eserler ve insanlar; eserler ve onları etkileyen anlatılar arasında bir akış, ilişki ve bağ yaratmayı amaçlıyor.
Sergi mekânının merkezinde konumlanan eser ‘Yaşamın Göbek Bağı’; nehrin akışından, bir yaşam taşıyıcısı olarak ‘su’dan, doğuyor; desenler ise bölgedeki rüzgârın enerjisinden besleniyor; bölgenin yerel taşlarından yapılmış kaideler üzerinde yerleştirilen sığır kuyruğu bitkilerinden yaratılan eserler şifa olgusunu esas alıyor; kilden heykellerin kökeni ise toprağa dayanıyor. Sanatçı eserlerin hepsini bağlayıcı ve büyüleyici bir şekilde bir araya getiren etkileyici bir yöntem oluşturuyor, bu da onları tek bir bütün gibi algılamamızı sağlıyor.”
Vuslat (Doğan Sabancı) ve Hüsamettin Koçan, Baksı Müzesi’ndeki serginin açılışında
Serginin küratörü Chus Martinez’in sergi için yaptığı yorum şöyle:
“Emanet kavramı, Vuslat’ın sergisinde ve felsefesinde neredeyse sihirli bir güce dönüşüyor. Onun için ‘emanet’, güven duygusunu anlatmanın ötesinde, daha ileri bir yaşam biçiminin ilham kaynağı; yeni bir düşünce sistemini yansıtan cazip bir fikir. Vuslat, bu fikrin peşinde, samimi bir çabayla geçmiş nesillerle, toprakla ve geleneklerle bağ kuruyor. Diğer insanların geçmiş ve bugünkü deneyimlerine kulak verip duyularımızı açarak; açgözlülüğe ve kayıtsızlığa karşı çıkarak ve nihayet bizi içimizde neşe ve şefkat uyandıran bir kültüre çağırarak…”
Bayburt’ta şahane bir ‘zulüm’: Çoruh Nehri’ni yıkayıp, çıkan çöpleri dağın başındaki şamana sergilettiler
Prof Dr. Hüsamettin Koçan ‘Şahmeran’ hikâyesini anlattı
Hüsamettin Koçan ‘Ayağımdaki Diken’i, pastalı Mona Lisa saldırısını ve İstanbul’daki Şahmeran’ları anlattı
Ebru, minyatür ve tezhip üzerine “3 Sanatçı” karma sergisi Ankaralı sanatseverlerin beğenisine sunuldu
ANKARA – Ebru, minyatür ve tezhip üzerine yapılan çalışmaların yer aldığı “3 Sanatçı” karma sergisi Türk Tarih Müzesi’nde vatandaşların yoğun katılımıyla açıldı.
Etimesgut’ta bulanan Türk Tarih Müzesi’nde “3 Sanatçı” karma sergisi açıldı. Ebru ve minyatür sanatlarının usta isimlerin olan Şahin İnalöz, Ayşe Can Durhan ve Tolga İnalöz gibi sanatçıların eserleri sergide vatandaşların beğenisine sunuldu.
Etimesgut Belediye Başkan Yardımcısı Alaattin Sonat “3 Sanatçı” karma sergisinin açılışını yaptı. Açılışta konuşan Sonat, Türk Tarih Müzesi’nin Ankara’nın parlayan bir yıldızı olduğunu söyledi. Sonat, Türk Tarih Müzesi’nin sosyalleşme ve yatırımlar açısından kaydedilebilecek bir değer olduğunu belirterek, “Belediye başkanımızın tabiriyle Türkiye’de tek, Türk dünyasında örnek bir müzemiz burası. Milli Eğitim Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ile istişarelerimiz oldu. Okullardan buraya çok büyük bir talep oldu. Ankara’nın değişik illerinden buraya çok büyük bir ilgi var. 1 milyonu aştı ziyaretçi sayısı. Gençlerimizden, ailelerimizden ve çocuklarımızdan çok büyük bir ilgi var”
“Gelirlerimizle Afrika ülkesi Çad’da 6 tane kuyu açtık”
Sanatçı Ayşe Can Durhan ise, ebru sanatına 1986 yılında başladığını hatırlatarak, Kültür ve Turizm Bakanlığının tezhip atölyeleriyle bu mesleğe başladığını söyledi. Bir süre tezhip çalıştığını kaydeden Durhan, Tezhip çalışmaya başladım. Bir süre tezhip yaptıktan sonra minyatüre döndüm. Minyatür çalıştım. Şu anda da tezhip, minyatür ve ebru olmak üzere üçünü birden yürütüyorum. Bu şu anda 16. Sergim. Gelirlerimizi hayır işlerinde kullanıyoruz. Afrika ülkesi Çad’da 6 tane kuyu açtık.
Ebru sanatının su üstünde yapılmasını tesadüfi bulan Durhan, sanatçının tasavvuf yönünün iyi olması gerektiğinin söyledi. Durhan, tezhibin hattı süsleyen bir resim sanatı olduğunu kaydederek, “Bunda desen çizilir. Hattı örtmeyecek kapatmayacak şekilde altın yaldızlar işlenir. Tezhip daha zor tabii. Minyatürde de herhangi bir konu alınır. O konu çok detaylı bir şekilde ayrıntılarıyla beraber çok ince işlenir. Kuran-ı kerimdeki Hz. Yusuf kıssası, Hz. İbrahim kıssaları minyatürleştirmiştim” ifadelerini kullandı.
Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Tolga Başer – Kültür Sanat
Tarih boyunca Küçükköy’ün ismi bu değilmiş elbette. Geçmişte bilinen ismi ‘Yeniçarohori’ymiş. Rivayete nazaran Osmanlı İmparatorluğu Midilli Adası’nı aldığında Fatih Sultan Mehmet denetim sağlayabilmek için bölgeye yeniçerileri yerleştirmiş. Köyün tarihte bilinen birinci ismi Yeniçarohori de o devir bölgede yaşayan Rumların yeniçerilerden yola çıkarak verdiği isimmiş. Balkan Harbi, 1. Dünya Savaşı ve nüfus mübadeleleri sonucu köye Boşnaklar yerleşmiş. Günümüzde Küçükköy’ün kültürel kimliğinde Boşnak kültürü büyük kıymet taşıyor. Elbette köyü özel kılan öbür birçok özgün kıymet de var.
Küçükköy, Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde, İzmir-İstanbul yolunun neredeyse çabucak kenarına kurulmuş. Hepimizin şirin bulduğu taş meskenlerden oluşan klâsik Ege kasabası dokusu, Güney Avrupa sanat köyü konsepti ve Boşnak kültürüne aitgastronomisi köyün öne çıkan öteki zenginlikleri ortasında.
Ülkemizin Ege ve Akdeniz kıyılarında, Yunanistan adalarında, Avrupa’nın ve Kuzey Afrika’nın Akdeniz’e bakan birçok bölgesinde Ege-Akdeniz tipi, taş mimari ögelerin önde olduğu sevimli köylere rastlıyoruz. Lakin geçmişten gelen pahasını geleceğe aktarmaya ve örnek olmaya çalışan, cismi küçük lakin vizyonu büyük çok fazla örnek göremiyoruz. Küçükköy sahip olduğu birçok bedelin yanında sürdürülebilir, dirençli ve yeşil bir turizm destinasyonu olma savını taşıyor. Yaşadığımız sarsıntı felaketi, Küçükköy’ü ve onun üzere dünyaya örnek olmaya çalışan bölgeleri çok daha özel kılıyor.
Köyün bu vizyonunda yıllar evvel bölgeye yerleşen entelektüellerin, sanatkarların ve elbette lokal halkın hissesi büyük. Öte yandan onları destekleyen kurumlar ve markalar da var. UNDP, EnerjiSA işbirlikleri ve Sabancı Üniversitesi’nin Sürdürülebilir Güç Temelli Turizm Uygulama Merkezi (SENTRUM) projesi bunlardan kimileri. Hepsinin maksadı sürdürülebilir enerjiyi odağına alan, yeşil bir turizm destinasyon modeli oluşturmak. Yani köyde heyecan dorukta. Birinci olmak büyük sorumluluk. Global ölçekte yaşadığımız güç krizleri ve yıkıcı sarsıntılar üzere doğal afetlerle bunun pahasını daha âlâ anladığımız günlerden geçiyoruz. Sürdürülebilir dirençli kentler ve destinasyonlar geleceğin hayat alanlarının nasıl kurulması gerektiği konusunda örnek olacak.
Küçükköy’ün geleceğe dair umut veren vizyonu, sahip olduğu doğal ve kültürel bedellerle yan yana geldiğinde gerçek manasını kazanıyor. Bunları 6 başlıkta toplayabiliriz:
Boşnak kültürü
Köyün halihazırda taşıdığı kültürel mozaiğe özgün bir kıymet daha ekleyenler, 1900’lü yıllarda bölgeye göçen Boşnaklar olmuş. Restoranların menülerinden tabelalardaki isimlere kadar izlerini görebiliyorsunuz. Yemekler, müzik, kutlamalarda kullanılan klasik kıyafetler ve Balkan ülkelerinin hıdrellezi olarak nitelendirilen Klâsik Boşnak Teferiç Şenlikleri bunlardan kimileri. Boşnak mutfağına ilişkin ‘soka’yı, Boşnak böreğini ve mantısını (ribitsa), trileçeyi ve kuru eti (suho meso) kesinlikle deneyin.
Sanat köyü
Küçükköy’ün özgün bedellerinin ve bilhassa taş mimari yapısının korunabilmesi, büyük oranda sanatkarların eforuyla olmuş. 2010 yılı sonrasında bir küme sanatkarın köye taşınmasıyla bugün köyde 20’den fazla sanat galerisi ve atölyesi var. Bu özelliğiyle ülkemizde çok fazla örneği olmayan sanat köyü konseptini taşıyor. Sokaklarında yürürken heykel, edebiyat ve fotoğraf üzere çok sayıda sanat tipinin örneklerine rastlamak mümkün.
Geleneksel taş mimari
Ege Denizi etrafında, bilhassa Yunanistan ve Türkiye’nin ada ve kıyılarında temsil edilen Ege tipi klasik taş mimari, Küçükköy’e hem kültürel hem de turizm açısından paha kazandıran en kıymetli ögelerden biri. Köy merkezindeki camiyi kesinlikle görün. Ayrıyeten Ege köylerine mahsus çeşmelerden günümüze kadar gelebilenleri orta sokaklarda keşfedebilirsiniz.
Agro-kültürel değerler
Küçükköy çok şanslı bir lokasyonda. Bu durumun en kıymetli katkısı da agro-kültürel zenginlik olmuş. O denli ki coğrafik işaretli Ayvalık zeytini bir tarafta, Bergama Kozak Yaylası’yla özdeşlemiş çamfıstığı öteki tarafta. Bir de Boşnak kültürüne ilişkin süt ve et kültürüne bağlı mandıra ve yetiştiricilik de devreye girince köy ansızın ziraî bir çeşitlilik alanına dönüşüyor.
Dünya mirası
Küçükköy’ün sağı solu daima kültürel miras. Çabucak sonundaki Bergama UNESCO Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı ve İda Madra Jeoparkı köye büyük bir kıymet katıyor. Yalnızca bunlarla da sonlu değil. UNESCO sürecinde olan ve 2013 yılında UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ndeki ‘Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e kadar Kale ve Surlu Yerleşimler’e giren Foça ve Çandarlı kaleleri Küçükköy’ün yakın etrafındaki bedeller ortasında.
Doğal güzellikler
Ayvalık adaları tüm dünya için eşsiz olduğu kadar Küçükköy için de değerli. Köydeki yönlendirme levhalarıyla rahatlıkla ulaşabileceğiniz görüntü alanlarından adaları izleyebilirsiniz. Şeytan Sofrası, Sarımsaklı Plajı, Badavut Tabiat Parkı içindeki küçük tuz gölü ve Küçükköy’deki süreksiz sulak alan görülmesi gereken yerlerden. Çabucak köyün sonundaki Ayvalık’ın Tuzla bölgesi ve Sarımsaklı sulak alanında yıl boyunca çok sayıda kuş çeşidine rastlamanız mümkün.
82 yaşındaki Mehmet Kuşman, Van’da bulunan ve M.Ö. 764-734 yıllarında Urartular tarafından yapılan Çavuştepe Kalesi’nde 59 yıldır bekçilik yapıyor. Kendi çabaları ile Urartuca öğrenen Kuşman, bu sayede dünyada Urartuca bilen 12, Türkiye’de ise yedi kişiden biri. Kuşman ayrıca, dünyada Urartuca yazabilen tek kişi olma unvanını da taşıyor.
Mehmet Kuşman, şimdilerde bir belgesel filme konu oldu. Daha önce Dersimli halk ozanı Silo Qiz belgeseli yapan yönetmen Bülent Boral’ın “Taşlarla Konuşan Adam” ismini verdiği belgesel, Mehmet Kuşman’ın 59 yıldır Çavuştepe kalesinde bekçilik yapmasını, Urartuca’yı öğrenmesini anlatıyor.
Belgesel, ilk olarak Brezilya’da düzenlenen Altın Klaket Film Festivali’nde gösterildi. Sonrasında ABD’de düzenlenen Ceylon Uluslararası Film Festivali’nde Mansiyon Ödülü aldı. Belgesel ayrıca Frankfurt Türkiye Filmleri Festivali’nde finalist olarak seçildi.
Yönetmen Bülent Boral ile “Taşlarla Konuşan Adam”ı ve Kürt sinemasını konuştuk.
Bülent Boral
“Taşlarla Konuşan Adam” belgesel fikri nasıl doğdu?
Belgesele konu olan Mehmet Kuşman’ı ilk olarak basında çıkan bir haber aracılığı ile tanıdım. Haberde Mehmet amcanın Van’da bir kalede bekçilik yaptığı, sonrasındaysa dünyada Urartuca’yı bilen sayılı kişilerden biri haline geldiği belirtilmekteydi. Bu haber bana çok ilginç geldi. 2 bin 600 yıl önce yok olmuş bir dili öğrenmenin hiç de kolay olamayacağı ortadaydı. Üstelik bu işi köyde doğmuş, orada büyümüş ve ancak ortaokulu bitirebilmiş birinin başarmış olması bana çok ilginç geldi. Daha sonra Van’a giden bir arkadaşım da Mehmet amcadan söz edince konuyu daha fazla irdelemeye başladım.
Kayıp bir dilin izini sürüyordu Mehmet Kuşman. Bu çabayı çok önemsedim. Konuyu irdelerken aynı zamanda Mehmet amcayı kendimle karşılaştırdım. Ve çevremde anadili ile bağı zayıf olan herkesle karşılaştırdım. Çünkü bizler, bırakalım dille ilgili çalışmalar yürütmeyi, anadilimizi konuşmaktan dahi imtina ediyoruz. Başta Kirmancî – Zazaca olmak üzere birçok dil yok olma sınırında ne yazık ki. Bütün bunları düşünürken Mehmet amcanın bu azminin, bu çabasının bir belgesele dönüşmesi gerektiği fikri ortaya çıktı.
Daha önce de Dersimli halk ozanı Silo Qiz belgeseli yaptınız. Halk ozanları, çîrokbêj ve dengbêjlerin sinema sanatı için önemi nedir sizce?
Ozanlığın, dengbêjliğin sinema sanatındaki yeri elbette çok önemli. Çünkü bizim yazılı bir edebiyat geçmişimiz yok ne yazık ki. Ya da çok az var. Bizim edebiyatımız daha çok söze dayalı. Tarihimizi gelecek kuşaklara anlatma biçimimiz sözel. Bu sözel anlatım ozanlar ve dengbêjler aracılığıyla günümüze kadar aktarılabildi. Ozanların ve dengbêjlerin aktardığı kilamlar sayesinde bizler son yüzyılda, hatta son iki yüz yılda toplumumuz içinde neler yaşandığını öğrenebiliyoruz. Hangi olayların toplumda ne gibi kırılmalara yol açtığını da bu kilamlar aracılığıyla öğrenebiliyoruz. Kilamlarımızda sinematografik öğeler çok fazla.
Örneğin Silo Qiz’ı dinlediğim vakit bazen kendimi bir zaman tünelindeymişim gibi hissediyorum. Bu hissetme haliyle birlikte kendimi o olayın içinde bulduğum dahi oluyor. Neden böyle? Çünkü bu kilamlarda duygulu bir biçimde olayların gelişim şekli anlatılıyor. Coğrafi tasvirler, kişi ve yer adları çok ince ayrıntılarıyla anlatılıyor. Bu aynı zamanda tarihimizin anlatımı oluyor. Dolayısıyla dengbêjlik ve ozanlık geleneği bizim genel anlamda sanatsal üretimimize, aynı zamanda sinemamıza da büyük oranda kaynaklık etmekte.
Alevi ve Zaza tarihinin, kültürünün, öykülerinin yeterince sinemaya aktarıldığını düşünüyor musunuz, aktarılıyorsa, nasıl daha iyi işlenebilir?
Ben de Bingöl’ün Alevi ve Zazalarındanım. Ne yazık ki bu konuda büyük bir eksiklik söz konusu. Kirmancca-Zazaca çekilen film sayısı, birkaç belgesel ve kısa filmin ötesine geçemedi. Aleviler açısından da durum çok farklı değil. Müzikal üretimler hariç sinemada ve diğer sanat alanlarında üretimler çok az. Üstelik Kirmançca-Zazaca, yok olma sınırında olan bir dil. Gelecekte yok olacak diller arasında gösteriliyor. Çok yoğun bir Kirmanç-Zaza nüfusu olmasına rağmen dil ile kitle arasındaki bağ zayıflamış durumda. Bir kopuş söz konusu.
Bu nedenle üretimler çok önemli. Ne kadar çok üretim olursa dilin varlığını sürdürmesi ve kitlesiyle bağı o kadar güçlenecektir. Bu nedenle başta sinemacılar olmak üzere bütün Kirmanç-Zaza sanatçılar üretimlerini mutlaka kendi dillerinde yapmalıdır. Ve bu üretimleri mümkün olduğunca çoğaltmalıdır.
Mehmet Kuşman
Kürt sineması ne aşamada sizce?
Kürt sineması adına bugüne dek çok önemli üretimler gerçekleşti. Kürt yönetmenler, yaşadıkları ülkelerde çektikleri filmlerle katıldıkları festivallerde birçok ödül aldılar. Kürtlerde hem geçmişte hem de günümüzde yaşanmışlıklara dair çok fazla hikâye var. Henüz bu hikâyelerin büyük çoğunluğu sinemaya aktarılamadı. İyi eğitim almış, sinemayla ilgili genç bir kuşak var. Bu genç kuşağın zaman içinde bu hikâyeleri derleyip, toparlayıp sinemaya aktaracağına inanıyorum. Şu an film üretiminde bir durağanlık olsa da kısa sürede bunun aşılacağı kanısındayım.
Son zamanlarda Kürt sanat ve sanatçılara karşı yasaklamalar ve baskılar daha yoğunlaşmış durumda. En son sizin filminizin kurgusunu yapan sinemacı Erhan Örs de basit gerekçelerle tutuklandı. Bu konuda düşünceleriniz nelerdir?
Buradan Erhan arkadaşımıza sıcak selamlarımızı gönderiyoruz. Ve kısa zamanda özgürlüğüne kavuşmasını diliyoruz. Baskılar ve yasaklamalar hep vardı aslında. Son dönemlerde giderek yoğunlaştı. Sanatçıların kendilerini ifade edebilecekleri alanlar zaten çok sınırlı. Bu sınırlı alanlar da yasaklamalarla daha da daraltılmak isteniyor. Özellikle Kürt ve muhalif sanatçıların toplumla buluşması engellenmek isteniyor. Buna karşın elbette umutlu olmaya devam etmek gerekiyor. Daha fazla üretmemiz, ürettiklerimizi daha çok insana ulaştırmanın yollarını aramaya hep birlikte devam etmemiz gerekiyor. Ben mevcut durumun bu biçimiyle devam edemeyeceği kanısındayım. Bu karanlık günleri aşacağımıza ve çok daha özgür ortamlarda sanat üretimlerine devam edeceğimize inanıyorum.
Halkımızın sanatçılara olan desteği ve katkısı daha fazla olmalıdır. Üretimler daha fazla sahiplenilmelidir. Zaten çok sınırlı olan üretimlere halkın desteği devam ederse sanatçılarda daha çok üretmiş olurlar.
82 yaşındaki Mehmet Kuşman, Van’da bulunan ve M.Ö. 764-734 yıllarında Urartular tarafından yapılan Çavuştepe Kalesi’nde 59 yıldır bekçilik yapıyor. Kendi çabaları ile Urartuca öğrenen Kuşman, bu sayede dünyada Urartuca bilen 12, Türkiye’de ise yedi kişiden biri. Kuşman ayrıca, dünyada Urartuca yazabilen tek kişi olma unvanını da taşıyor.
Mehmet Kuşman, şimdilerde bir belgesel filme konu oldu. Daha önce Dersimli halk ozanı Silo Qiz belgeseli yapan yönetmen Bülent Boral’ın “Taşlarla Konuşan Adam” ismini verdiği belgesel, Mehmet Kuşman’ın 59 yıldır Çavuştepe kalesinde bekçilik yapmasını, Urartuca’yı öğrenmesini anlatıyor.
Belgesel, ilk olarak Brezilya’da düzenlenen Altın Klaket Film Festivali’nde gösterildi. Sonrasında ABD’de düzenlenen Ceylon Uluslararası Film Festivali’nde Mansiyon Ödülü aldı. Belgesel ayrıca Frankfurt Türkiye Filmleri Festivali’nde finalist olarak seçildi.
Yönetmen Bülent Boral ile “Taşlarla Konuşan Adam”ı ve Kürt sinemasını konuştuk.
Bülent Boral
“Taşlarla Konuşan Adam” belgesel fikri nasıl doğdu?
Belgesele konu olan Mehmet Kuşman’ı ilk olarak basında çıkan bir haber aracılığı ile tanıdım. Haberde Mehmet amcanın Van’da bir kalede bekçilik yaptığı, sonrasındaysa dünyada Urartuca’yı bilen sayılı kişilerden biri haline geldiği belirtilmekteydi. Bu haber bana çok ilginç geldi. 2 bin 600 yıl önce yok olmuş bir dili öğrenmenin hiç de kolay olamayacağı ortadaydı. Üstelik bu işi köyde doğmuş, orada büyümüş ve ancak ortaokulu bitirebilmiş birinin başarmış olması bana çok ilginç geldi. Daha sonra Van’a giden bir arkadaşım da Mehmet amcadan söz edince konuyu daha fazla irdelemeye başladım.
Kayıp bir dilin izini sürüyordu Mehmet Kuşman. Bu çabayı çok önemsedim. Konuyu irdelerken aynı zamanda Mehmet amcayı kendimle karşılaştırdım. Ve çevremde anadili ile bağı zayıf olan herkesle karşılaştırdım. Çünkü bizler, bırakalım dille ilgili çalışmalar yürütmeyi, anadilimizi konuşmaktan dahi imtina ediyoruz. Başta Kirmancî – Zazaca olmak üzere birçok dil yok olma sınırında ne yazık ki. Bütün bunları düşünürken Mehmet amcanın bu azminin, bu çabasının bir belgesele dönüşmesi gerektiği fikri ortaya çıktı.
Daha önce de Dersimli halk ozanı Silo Qiz belgeseli yaptınız. Halk ozanları, çîrokbêj ve dengbêjlerin sinema sanatı için önemi nedir sizce?
Ozanlığın, dengbêjliğin sinema sanatındaki yeri elbette çok önemli. Çünkü bizim yazılı bir edebiyat geçmişimiz yok ne yazık ki. Ya da çok az var. Bizim edebiyatımız daha çok söze dayalı. Tarihimizi gelecek kuşaklara anlatma biçimimiz sözel. Bu sözel anlatım ozanlar ve dengbêjler aracılığıyla günümüze kadar aktarılabildi. Ozanların ve dengbêjlerin aktardığı kilamlar sayesinde bizler son yüzyılda, hatta son iki yüz yılda toplumumuz içinde neler yaşandığını öğrenebiliyoruz. Hangi olayların toplumda ne gibi kırılmalara yol açtığını da bu kilamlar aracılığıyla öğrenebiliyoruz. Kilamlarımızda sinematografik öğeler çok fazla.
Örneğin Silo Qiz’ı dinlediğim vakit bazen kendimi bir zaman tünelindeymişim gibi hissediyorum. Bu hissetme haliyle birlikte kendimi o olayın içinde bulduğum dahi oluyor. Neden böyle? Çünkü bu kilamlarda duygulu bir biçimde olayların gelişim şekli anlatılıyor. Coğrafi tasvirler, kişi ve yer adları çok ince ayrıntılarıyla anlatılıyor. Bu aynı zamanda tarihimizin anlatımı oluyor. Dolayısıyla dengbêjlik ve ozanlık geleneği bizim genel anlamda sanatsal üretimimize, aynı zamanda sinemamıza da büyük oranda kaynaklık etmekte.
Alevi ve Zaza tarihinin, kültürünün, öykülerinin yeterince sinemaya aktarıldığını düşünüyor musunuz, aktarılıyorsa, nasıl daha iyi işlenebilir?
Ben de Bingöl’ün Alevi ve Zazalarındanım. Ne yazık ki bu konuda büyük bir eksiklik söz konusu. Kirmancca-Zazaca çekilen film sayısı, birkaç belgesel ve kısa filmin ötesine geçemedi. Aleviler açısından da durum çok farklı değil. Müzikal üretimler hariç sinemada ve diğer sanat alanlarında üretimler çok az. Üstelik Kirmançca-Zazaca, yok olma sınırında olan bir dil. Gelecekte yok olacak diller arasında gösteriliyor. Çok yoğun bir Kirmanç-Zaza nüfusu olmasına rağmen dil ile kitle arasındaki bağ zayıflamış durumda. Bir kopuş söz konusu.
Bu nedenle üretimler çok önemli. Ne kadar çok üretim olursa dilin varlığını sürdürmesi ve kitlesiyle bağı o kadar güçlenecektir. Bu nedenle başta sinemacılar olmak üzere bütün Kirmanç-Zaza sanatçılar üretimlerini mutlaka kendi dillerinde yapmalıdır. Ve bu üretimleri mümkün olduğunca çoğaltmalıdır.
Mehmet Kuşman
Kürt sineması ne aşamada sizce?
Kürt sineması adına bugüne dek çok önemli üretimler gerçekleşti. Kürt yönetmenler, yaşadıkları ülkelerde çektikleri filmlerle katıldıkları festivallerde birçok ödül aldılar. Kürtlerde hem geçmişte hem de günümüzde yaşanmışlıklara dair çok fazla hikâye var. Henüz bu hikâyelerin büyük çoğunluğu sinemaya aktarılamadı. İyi eğitim almış, sinemayla ilgili genç bir kuşak var. Bu genç kuşağın zaman içinde bu hikâyeleri derleyip, toparlayıp sinemaya aktaracağına inanıyorum. Şu an film üretiminde bir durağanlık olsa da kısa sürede bunun aşılacağı kanısındayım.
Son zamanlarda Kürt sanat ve sanatçılara karşı yasaklamalar ve baskılar daha yoğunlaşmış durumda. En son sizin filminizin kurgusunu yapan sinemacı Erhan Örs de basit gerekçelerle tutuklandı. Bu konuda düşünceleriniz nelerdir?
Buradan Erhan arkadaşımıza sıcak selamlarımızı gönderiyoruz. Ve kısa zamanda özgürlüğüne kavuşmasını diliyoruz. Baskılar ve yasaklamalar hep vardı aslında. Son dönemlerde giderek yoğunlaştı. Sanatçıların kendilerini ifade edebilecekleri alanlar zaten çok sınırlı. Bu sınırlı alanlar da yasaklamalarla daha da daraltılmak isteniyor. Özellikle Kürt ve muhalif sanatçıların toplumla buluşması engellenmek isteniyor. Buna karşın elbette umutlu olmaya devam etmek gerekiyor. Daha fazla üretmemiz, ürettiklerimizi daha çok insana ulaştırmanın yollarını aramaya hep birlikte devam etmemiz gerekiyor. Ben mevcut durumun bu biçimiyle devam edemeyeceği kanısındayım. Bu karanlık günleri aşacağımıza ve çok daha özgür ortamlarda sanat üretimlerine devam edeceğimize inanıyorum.
Halkımızın sanatçılara olan desteği ve katkısı daha fazla olmalıdır. Üretimler daha fazla sahiplenilmelidir. Zaten çok sınırlı olan üretimlere halkın desteği devam ederse sanatçılarda daha çok üretmiş olurlar.
Dünyaca ünlü KÖNİG Galerie iş birliğiyle düzenlenecek “Harmony” sergisi 10 Temmuz Pazar günü Bodrum Loft’da kapılarını açıyor
Almanya merkezli KÖNİG Galerie, 10 Temmuz 2022 Pazar günü Bodrum Loft iş birliği ile “Harmony” sergisini açacak. Küratörlüğünü Selcan Atılgan’ın üstlendiği ve 4 Eylül 2022 Pazar tarihine kadar ziyaret edilebilecek “Harmony” sergisi, Bodrum’un tatil ve gurme turizmi ile dünyada sürekli olarak artış kaydeden marka değerine sanat alanında da önemli bir katkı sağlayacak.
ULUSLARARASI SANATÇILARIN 7 ESERİ YER ALACAK
Küratörlüğünü Artsa Danışmanlık’ın Kurucusu Selcan Atılgan’ın üstlendiği sergide Alicja Kwade, Claudia Comte, Jose Dávila, Jeppe Hein gibi uluslararası sanatçıların 7 eseri yer alacak. Sanatseverler isterse QR kodları ile rotaya bağlanabilecek ve eğlenceli bir deneyim yaşayacak, dilerse rehber eşliğinde doğa ve sanatın muazzam birlikteliğini keşfe çıkabilecek.
Bodrum Loft, geçen yaz da Türkiye’de ilk kez hayata geçirilen açık hava heykel parkı Loft Art Sculptville’i düzenlemişti. Bodrum Loft ve KÖNİG Galerie’nin Harmony sergisi, Bodrum Loft’da düzenlenen üçüncü sanat etkinliği olacak.
10 Temmuz Pazar günü Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın’ın ev sahipliğinde iş, sanat ve cemiyet hayatının önemli isimlerinin yer alacağı Bodrum Loft & KÖNİG Galerie etkinliği, kokteyl eşliğinde sürecek.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı ve Zorlu PSM, İKSV’nin 50. yıl kutlamaları kapsamında, Palo Alto Networks sponsorluğunda, günümüzün önde gelen bale topluluklarından Zürih Balesi’nin Anna Karenina gösterisini İstanbul’a getiriyor.
Anna Karenina, TC Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yanı sıra havayolu partneri Türk Hava Yolları’nın desteğiyle ve Pro-Helvetia’nın işbirliğiyle 27 Haziran Pazartesi ve 28 Haziran Salı akşamları saat 20.30’da Zorlu PSM Turkcell Sahnesi’nde izleyiciyle buluşacak.
ANKARA’DA AÇIK HAVADA FİLM…
Açık havada film gösterimleri Ankara CerModern’de 28 Haziran’da Oscarlı film, 2021 Oscar Ödülleri’nde En İyi Yabancı Film seçilen Japon filmi “Drive My Car” sinemaseverlerle buluşacak. Cannes’da En İyi Senaryo ödülüne layık görülen film, oyuncu ve yönetmen olan Yusuke Kafuku’nun, karısı Fukaku’nun ortadan kaybolmasının üstünden iki yıl geçtikten sonra bir tiyatro festivalinde üstlendiği yönetmenlik görevi için Hiroşima’ya gidişi ve orada festivalin ona atadığı şoför Misaki ile tanışmasının hikâyesi anlatılıyor. Haruki Murakami’nin kısa öyküsünden uyarlanan filmin gösterimi saat 20.30’da başlayacak.
BODRUM SANAT FUARI BAŞLIYOR
2. Bodrum Sanat Fuarı sanatseverleri ağırlamaya hazırlanıyor. DEMOS Fuarcılık tarafından düzenlenen Bodrum Art Fair (BAF) 28 Haziran’da VIP açılış ile kapılarını açacak.
Bodrum Art Fair (BAF), yaklaşık 40 galeri ve yurtiçi/yurtdışından 300 sanatçı ile koleksiyonerler ve sanatseverleri Herodot Kültür Merkezi’nde ağırlayacak. Ziyaretçileri iki edisyonda bir araya getirmeyi hedefleyen BAF’ın ilk edisyonu 29 Haziran – 3 Temmuz, ikinci edisyonu ise 23 Ağustos – 28 Ağustos tarihlerinde gerçekleşecek.
Bodrum Sanat Fuarı’na Gülten İmamoğlu, Alaz Sağlam, Adnan Doğan, Adviye Bal, Meryem Selçuk, Serena Tiana Conway, Tamer Şahinoğlu, Safranda, Roye Dagher eserleriyle dahil olurken katılımcı galeriler arasında; Balaban Sanat Galerisi, Binyilart, Doruk Sanat Galerisi, Nidra Art, Tunca Sanat, Galeri Binyıl, Doruk Art Project, Guga Contemporary gibi çok sayıda galeri yer alıyor.
ASSOS CAZ MAZ
Assos Caz Maz’ın birinci senesi için kapılarının açılmasına sayılı gün kaldı. 1 -2 Temmuz’da Kozluyalı’da 247 organizasyonuyla gerçekleşecek Assos Caz Maz, katılımcılara iyi ve çeşitli müzik, ve diğer yan etkinlikleriyle müzikseverlerle buluşacak.
Güneş Özgeç, besteci ve söz yazarı İdil Meşe’ye eşlik edecek olan multi-instrümantalist Jesper Poelke ve ülkemizin cesur caz gitaristlerinden Bilal Kahraman ilk günün konukları olacak.
Festivalin ikinci gününde ise vokal, çello ve gitardan oluşan Asena Akan Contempo, kendine has vokal tavrı ve ses rengiyle Deniz Taşar ve piyanist Adem Gülşen, farklı tarzları bir arada barındıran vokaliyle dikkat çeken Özge Ürer ve setin başında Reggae üstadı C Fyah sahnede olacak.
“VISIOTT Sanat”, 23 Haziran Perşembe günü, Panora Sanat Merkezi’ndeki ilk etkinliğinde dinleyiciler ile buluşmaya hazırlanıyor.
Ürün tedarik zincirini güvence altına almak üzere “İzlenebilirlik Çözümleri” alanında hizmet sunan VISIOTT Traceability Solutions firmasının sosyal sorumluluk misyonunu yerine getirmeyi hedefleyen “VISIOTT Sanat” ilk etkinliği ile sanatsal faaliyetleri desteklemeye başladı.
İlaçtan gıdaya, bitki koruma ürünlerinden kozmetik ürünlere, patlayıcı malzemelerden tıbbi cihazlara varıncaya değin geniş bir yelpazede uçtan uca kare kodlama (serileştirme) ve agregasyon sistemleri, yazılımlar ve ekipmanlar üreten VISIOTT Traceability Solutions firmasınınsanatı ve sanatçıları destekleyen sosyal oluşumu “VISIOTT Sanat” ilk konserini; 23 Haziran Perşembe günü, saat 20.00’da, Panora Sanat Merkezi – Ankara’da gerçekleştirmeyi planlıyor.
Bugüne kadar teknik alanlarda eğitim gören gençlere destek olan VISIOTT Traceability Solutions, “VISIOTT Sanat” ile sosyal misyonunu yerine getiriyor. 23 Haziran 2022 tarihinde gerçekleşecek ilk konser için çalışmalarına uzun süre önce başlayan “VISIOTT Sanat” öncelikleŞef Mine Geçili’nin jüriliğindeki titiz çalışmalar ile korist seçmelerini gerçekleştirdi. Mine Geçili’nin önderliğinde kurulan koro, klasik Türk müziğimizin birbirinden değerli eserlerini izleyicilere sunmak üzere hazırlıklarını profesyonel biçimde tamamladı.
Klasik Türk müziği severler için unutulmayacak bir gece yaşatmayı hedefleyen koronun ilk etkinliği olacak konser, etkinlik sezonunu kapatırken; “VISIOTT Sanat” için çok özel bir açılışa vesile olacak. Farklı disiplinlerde sanat eğitimi alan öğrencileri ekonomik yönden desteklemek, sanat aktivitelerini arttırmak ve ülkemizin uluslararası alanda daha fazla temsil edilmesini sağlamak amacıyla çalışmalarını sürdürecek olan “VISIOTT Sanat” çok özel sanatsal etkinlikler ile faaliyetlerine devam edecek. Heyecan doluve yepyenietkinlikler için “VISIOTT Sanat”ı takip etmeye devam edin.
Osmanlı İmparatorluğu’nun onuncu padişahı olan ve Batı’da Muhteşem Süleyman, Doğu’da ise adaletli yönetimine atfen Kanuni adıyla anılan Kanuni Sultan Süleyman’ın dönemini anlatan, Trabzon’da Çınar Kültür ve Sanat Merkezi tarafından hazırlanan ‘Süleymanname’ sergisi sanatseverlerin ilgisine sunuluyor.
Törenle hizmete girdi
Valilik ve büyükşehir belediyesinin destekleriyle, Ortahisar ilçesindeki Kanuni Sultan Süleyman Osmanlı Kültür Evi’nde açılış töreni düzenlendi.
Törene, eski Bakan Faruk Nafız Özak, AK Parti Trabzon Milletvekili Adnan Günnar, Ortahisar Kaymakamı Gürkan Demirkale Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Atilla Ataman, Ortahisar Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç, Çınar Kültür ve Sanat Merkezi üyeleri ve sanatseverler katıldı.
Katılımcı ve davetlilerin kurdele kesimiyle minyatür sanatçısı Özcan Özcan’ın öncülüğünde kadın sanatçılar tarafından hazırlanan 37 minyatürden oluşan sergi, sanatseverlerin ziyaretine açıldı.
“Derneğimiz milli sanat ve kültürümüze hizmet ediyor”
Çınar Uluslararası Kültür ve Sanat Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Avukat Hülya Karadeniz, derneklerinin milli kültür ve sanata hizmet ettiğini belirterek, “Derneğimiz, milli sanat ve kültürümüze hizmet etmek amacıyla kurulmuştur. Bu bağlamda amacımıza hizmet eden birtakım çalışmalarımız vardır. Son çalışmamız bugün açılışını yaptığımız ‘Süleymanname’ sergimiz olmuştur. Derneğimiz çatısı altında milli sanat ve kültürümüze hizmet eden 20’ye yakın kurslar açtık. Aynı zamanda derneğimize ait sanat merkezimizde diğer sanatçılarımızın da eserlerini sunabileceği bir sergi salonumuz vardır. İsteyen sanatçılarımızın eserlerini de derneğimizin sergi salonunda ağırlayabileceğimizi belirtmek isterim” diye konuştu.
“Türkiye’de resimli tarih adına çok fazla bir eser yok”
Türk ve İslam tarihindeki birçok olayı, nesneyi, hikâyeyi minyatür sanatına taşıyan proje yöneticisi ve minyatür sanatçısı Özcan Özcan; minyatür kitaplarının Türkiye’de az olduğunu belirterek, “Türkiye’de resimli tarih adına çok fazla bir eser yok. Bunu biraz daha dokunulabilir kılmak için uğraştık ve 4,5 sene gibi bir süre zarfında bu sergiyi hazırlayabildik. Bizim sorunlarımızdan bir tanesi maalesef resimli tarih kitaplarımızın olmayışı. Döneminde yapılmış kitaplar var. Ama bu kitaplara da çoğu insanın ulaşım imkanı yok. Tarihte bıraktığımız her şeyi tarihte bırakmış ve dolayısı ile onları öldürmüş oluyoruz. Halbuki onları günümüze taşıyarak nereden ne şekilde geldiğini insanlara göstermek gerekiyor. Bunun için de bu çaba içerisine girdik. Talebelerimle beraber çok başarılı sergilere imza atıyoruz ” dedi.
“Sergilerin gezme imkanı sınırlı olduğu için kitaba dönüştürdük”
Süleymanname projesinin proje sorumlusu ve Süleymanname kitabı yazarı, minyatür sanatçısı Ayşe Nur Kapusuz da “Süleymanname projemiz iki bölümden oluşuyor. İlk bölümü Süleymanname’den seçilmiş minyatürlerin yeniden yapılması. Ama yaparken eskizleri çıkarılıp günümüzün malzemelerini kullanılarak eserler oluşturuldu. Eserlerin sergilenme imkanı sınırlı olduğu için biz bu çalışmamızı kitaba da dönüştürmek istedik. Süleymanname aslında bir kitap. Kitabımızı minyatürlerimizin görselleri ile oluştururken her görselin yanına da oradaki tarihi olayı anlatan bir minyatür okuması da yapabileceğimiz metinler oluşturduk. Bu metinlerde zamanın şairlerinden beyitler aldık. Gayemiz hem Süleymanname’ye bir nazire oluşturmak hem de minyatüre bakan oradaki kişilerin hangi olayın anlatıldığını anlamasına yardımcı olmaktı. Kitabımız Çınar Kültür ve Sanat Derneği tarafından basıldı” diye konuştu.
Klasik murakka üzerine alıntılama ve boyama teknikleri kullanılarak yeni bir yorumla hazırlanan sergide sanatçı Özcan Özcan’ın ve proje grubundaki diğer minyatür sanatçıları Arzu Akbulut, Aysel Güleser Ekşi, Ayşe Nur Kapusuz, Emel Demir, Emel Sakarya, Fatoş Borbor, Fikriye Akbulut, Füsun Yılmaz, Gülgün Keser, Hamiyet Leventoğlu, İsmet Gömeç, Neslihan Bulut, Tülay İlkar ve Zeynep Elçi’ye ait eserler yer alıyor.
31 Mayıs’a kadar ziyaret edilebilecek
DHA’nın haberine göre, Kanuni Sultan Süleyman’ın saltanat ile gündelik yaşam serüveninin yanında, saray içinde ve dışındaki hayatını kronolojik şekilde anlatılan kitap ve eserlerin orijinalleri minyatür sanatının incelikleri konusunda da dikkat çeken bilgileri içeren sergi 31 Mayıs’a kadar ziyaret edilebilecek.
Bülent Boral 
Mehmet Kuşman 
Anzac Day 2015 